Heb je ooit een Berkenprins zien vliegen? Of een Lentezwaaitje? Zelf meende ik laatst een Blindkuifje in het riet te zien, maar hij was weg voor ik ‘t wist. Deze niet-bestaande vogelsoorten zijn bedacht door O.C. Hooymeijer en daarom bestaan ze tóch! Ontsproten aan zijn geest vonden deze schepsels hun weg in de wereld. Herman Finkers zong het al in zijn lied Daarboven in de hemel: “Iets kan zijn verzonnen en daardoor juist bestaan”. Dat geeft te denken over verbeelding, scheppingskracht en het wonder van ons eigen bestaan.
Om alles wat – ogenschijnlijk – niet bestaat tóch te kunnen spotten, hebben we weinig aan een verrekijker. Wat we nodig hebben, is de verderkijker. Deze magische kwaliteit is onmogelijk te bestellen op internet, maar wél innerlijk te ontwikkelen. Noem het fantasie, verbeeldingskracht of vindingrijkheid. We hebben het in aanleg allemaal – het begint met verwondering – en het is te trainen. Al is het nog een hele kunst om creatieve vondsten in de realiteit te brengen, zoals de kunstenaar Hooymeijer deed. Zijn verzonnen vogelsoorten laten zich zien in een echte vogelkijkhut nabij Spanga én in een rijk geïllustreerde gids voor niet-bestaande vogels van Europa.
De hemel openzingen
Treffend is de uitspraak die de kunstenaar voorin zijn vogelgids schreef: “Het is niet waar, maar het had waar kunnen zijn”. Dat etiket kun je ook op nepnieuws plakken, al zie ik zelf liever een Berkenprins vliegen. De clou is: Hooymeijer máákt zijn vogels waar, net zoals Herman Finkers de hemel openzingt in zijn verzonnen lied en wij Nederlanders elke winter weer de intocht van Sinterklaas mogelijk maken. Als kind had ik snel door dat Sinterklaas gespeeld was, maar hij bestond er heus niet minder om. De goedheiligman heeft een rol in onze samenleving omdat hij ooit verzonnen is en blijkbaar nog steeds tot de verbeelding spreekt.
Ik ben benieuwd hoe lang de vogelsoorten van Hooymeijer zullen voortleven. Gezien de klimaatverandering vrees ik het ergste, al toont de kunstenaar in zijn gids ook Kanshebbers voor de Toekomst. Terwijl hij ons voorbereidt op de komst van creaties als Visgluipers en Brilhoenen – “misschien zijn ze intussen al opgedoken, door de zachte winters” – werken machtige ontwikkelaars aan andersoortige kanshebbers. Zij tekenen voor een technologische evolutie van de menselijke soort en noemen dat vooruitgang. Maar… willen wij de magie van de verderkijker serieus inzetten om gerobotiseerde versies van onszelf te creëren?
Bewustzijn & verbeelding
Als alles wat wij verzinnen werkelijkheid kan worden, kunnen we dan niets oorspronkelijkers en liefdevollers bedenken dan robots? Al die technologische ontwikkelingen klinken intelligent, maar waar is de wijsheid? We kunnen onze innerlijke verderkijker beter richten op de creatieve evolutie van ons bewustzijn… Weg van de materie, terug naar het mysterie. Want het is bizar wat wij als menselijke soort inmiddels aan hulpmiddelen gebruiken om ons op aarde te handhaven. Terwijl verder álle levensvormen om ons heen zich prima redden zonder al die poespas en in een natuurlijk evenwicht met elkaar zijn verweven. Een evenwicht dat wij steeds meer verstoren met al die ‘slimme’ technologie.
Hoe bestáát het… vraag ik me af als ik me realiseer in wat voor destructief systeem we onszelf wereldwijd hebben vastgedraaid. En de tijd dringt, ik zie de witte konijnen al rondrennen met klokjes. We moeten net als Alice eerst ‘down the rabbit hole’ om weer in Wonderland te komen. Einstein zei het ook al: we kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt. We hebben de kracht van bewustzijn & verbeelding nodig. Dan zien we de Berkenprins vliegen, zingen we de hemel open en scheppen we een wereld waar mensen weer samenvallen met hun oorsprong. Het kan! Zolang wij bestaan, is alles mogelijk. Tenzij wij als mensheid ooit zelf zijn verzonnen. Dan is het maar afwachten hoe lang het universum nog in óns gelooft…