Blerta Shaqiri (33) gaat krachtig haar eigen weg. Ze wil het verschil maken in de maatschappij en een voorbeeld zijn voor haar twee kinderen. “Soms zeggen mijn man en familie dat ik verander, terwijl ik juist steeds meer de mens word die ik ten diepste ben. Het verleden heeft me gevormd – de oorlog in Kosovo, onze vlucht naar Nederland en alle moeizame jaren in het asielzoekerscentrum – maar ik leef in het nu en richt me op de toekomst. Wat je ook overkomt, je hebt altijd een keuze.”
Blerta was pas twaalf toen ze haar geboorteland verliet, samen met haar ouders en broers. Op de vlucht voor de oorlog. Geen idee waarheen, alleen maar hopend op een veilige plek. Het Albanese gezin kwam uitgerekend op Bevrijdingsdag – 5 mei 1999 – terecht in Nederland. “Het voelde heel onwerkelijk”, herinnert Blerta zich. “We wisten helemaal niets van dit land; kenden alleen voetballers als Van Basten, Gullit en Rijkaard van naam. De kennismaking met Nederland verliep in die eerste fase moeizaam. We woonden zeven lange jaren in verschillende asielzoekerscentra en werden bestempeld als de zoveelste vluchtelingen. Mijn vader is hoog opgeleid, hij wilde zo graag van betekenis zijn. Als vroeg volwassen puber schreef ik eindeloos open sollicitatiebrieven voor hem. Het leverde nooit iets op, maar altijd had ik de hoop dat hij ergens een kans zou krijgen.”
Het is typerend voor Blerta: blijven proberen. Terwijl ze zichzelf in die moeizame jaren niet gezien en niet gehoord voelde. “Mijn ouders hadden andere zorgen, over het opbouwen van ons leven hier en om mijn ernstig ziekte broer. Ik wilde niemand tot last zijn, maar ging intussen wel mijn eigen gang. Iets in mij wist toen al: je hebt altijd een keuze. Ik besloot positief te blijven en iets van mijn leven te maken.” Ze schiet even vol als ze vertelt over een dierbaar familiemoment, nog maar kort geleden. “Mijn vader en ik keken samen naar mijn dochter van negen. We hadden het erover dat ik maar een paar jaar ouder was toen wij uit Kosovo vluchtten. Pas op dat moment realiseerde ik me – door mijn dochter – hoe jong ik toen eigenlijk nog was voor de situatie waar we in zaten. Toen ik dat hardop uitsprak, zei mijn vader wat ik zo had gemist: ‘Het komt goed!’ en hij keek me aan met ogen die me vertelden dat hij me altijd heeft gezien voor wie ik ben.”
‘Groot dromen, klein beginnen’
De dappere dochter van destijds groeide uit tot een moedig mens. Een vrouw die had eigen pad durft te gaan. We spreken elkaar aan de vooravond van een grote stap: Blerta heeft haar goede baan als locatiemanager bij een grote zorginstelling opgezegd om haar droom waar te maken. “Mijn werkgever heeft altijd in mijn ontwikkeling geïnvesteerd en daar ben ik dankbaar voor. De volgende stap zou een dure MBA-opleiding zijn en toen wist ik: het is tijd om mijn hart te volgen. Het is moeilijk om al het goede achter te laten dat ik met ons team heb opgebouwd, maar mijn droom is groter. Vanuit mijn eigen bedrijf wil ik bouwen aan betekenisvolle verbindingen tussen zorgprofessionals en zorginstellingen. Door de ziekte van mijn broer wist ik al jong wat werkelijk nodig is in de zorg. Mensen zien voor wie ze zijn en het verschil voor hen maken. Vanuit die intentie ga ik ondernemen.”
“Zelf ben ik dertien jaar geleden begonnen als verpleegkundige en opgeklommen tot locatiemanager. Door mijn werk weet ik welke uitdagingen er zijn in de zorg. Omdat er een toenemend tekort is aan goede professionals, denk ik alvast verder vooruit. In de toekomst wil ik een brug vormen naar Kosovo, want in mijn geboorteland zijn genoeg talentvolle mensen die hier in Nederland van betekenis kunnen zijn. Ik realiseer me dat dit een grote droom is, maar ik begin klein en focus me eerst op de basis. Belangrijk is dat ik niet zomaar een uitzend- of detacheringsbureau wil zijn. Met mijn bedrijf Ekuivalent – wat staat voor gelijkwaardigheid, in de Albanese spelling – wil ik werken vanuit inspiratie en visie, met oog voor de menselijke maat. Ik ben ervan overtuigd dat er professionals en opdrachtgevers zijn die deze reis met mij willen maken, om zo samen de beste zorg te organiseren rondom de mensen die het nodig hebben.”
‘Meer voor mezelf opkomen’
Ze zit vol enthousiaste plannen en goede moed, al voelt ze ook gezonde spanning. “Omdat ik de kostwinner ben, neem ik een risico. Mijn man werkt ook en hij staat achter mijn plannen, maar we hebben daar goed over moeten praten. Ik heb tijd en ruimte nodig om energie in mijn bedrijf te steken en dat betekent dat hij thuis meer moet opvangen. Dat is wennen voor hem. De Albanese cultuur – we hebben dezelfde roots – is nog niet zo geëmancipeerd. Dus soms moet ik thuis wat meer voor mezelf opkomen. En dat doe ik ook. Ik durf vaker eigen keuzes te maken. Zo ging ik vorig jaar alleen met mijn kinderen op vakantie naar familie in Oostenrijk. Mijn man wilde – zoals elk jaar – naar zijn ouders in Kosovo, maar voor mij is dat geen vakantie, omdat ik daar toch geacht word de traditionele taken van een vrouw uit te voeren. Door mijn drukke baan wil ik juist in mijn vrije tijd genieten als gezin. Dat is in Oostenrijk goed gelukt, we hebben zóveel plezier gehad.”
Dat Nederlanders ook nog niet altijd even geëmancipeerd zijn, merkte ze aan de reacties in haar omgeving. “Veel mensen vonden het toch een beetje raar dat ik alleen met de kinderen op vakantie ging en mijn man naar zijn ouders in Kosovo. Ze vroegen: gaat het wel goed tussen jullie? Ja hoor, prima. Het allerliefst was ik als gezin naar Oostenrijk gegaan, maar dat zag hij op dat moment nog niet zitten. Ik vond het jammer dat mijn man niet kon delen in ons plezier en ik denk hijzelf achteraf ook, toen hij onze verhalen hoorde. Terwijl hij het zonder ons minder leuk had gehad bij zijn ouders. Zo kun je door wat meer los te laten ook weer nader tot elkaar komen. En die vakantie was echt belangrijk voor mij. In mijn werk heb ik geleerd wat mensen werkelijk nodig hebben en daar hoort ook zelfzorg bij. Want hoe kun je er voor anderen zijn als je er niet bent voor jezelf?”
‘Wat een cadeau was dat’
“Het besef dat zorgen voor jezelf noodzakelijk is, kwam bij mij wel van ver hoor’’, bekent Blerta. “Nu kan ik vol overtuiging zeggen: ik ben het waard, maar dat is een lang proces geweest. Vanuit mijn achtergrond – anderen niet tot last willen zijn – was ik eraan gewend geraakt om mezelf weg te cijferen. Ik voelde me vaak niet gezien en niet gehoord, totdat het kwartje viel: in hoeverre zag en hoorde ik mezelf eigenlijk? Een coach liet me dat inzien, wat een cadeau was dat. Vanaf het moment dat ik mezelf écht ging zien, zagen anderen mij ook. Al is dat niet altijd makkelijk, want mijn man en familie moeten er soms aan wennen. Je verandert zo, zeggen ze dan, maar dan leg ik uit dat ik vanbinnen altijd al deze vrouw was. Dat ik juist meer dan ooit uitdraag wie ik ten diepste ben. Mezelf uitspreken hoort daarbij. Thuis én op het werk. Me nergens achter verschuilen, maar verantwoordelijkheid nemen voor mijn leven en van daaruit het gesprek aangaan met anderen.”
“Dat gesprek leren aangaan heeft me veel gebracht. Het is heel makkelijk om de schuld bij anderen te leggen of je te irriteren, maar als ik een ander niet begrijp, dan vraagt dat iets van mij. Dan ligt er een uitdaging om mezelf te verdiepen in een ander perspectief. Ik heb geleerd om los te laten waar ik geen invloed op heb en waar ik wél invloed op heb, daar wil ik moeite voor doen. Al kan ik andere mensen onmogelijk veranderen, de aansluiting zoeken kan altijd. Door het verhaal van die ander te horen en mijn eigen verhaal te delen. Ik geloof in de goedheid van mensen en in ons vermogen om te reflecteren en te leren. Makkelijk is het nooit, de weg van persoonlijke ontwikkeling zit vol pieken en dalen, maar die vergelijk ik graag met een actieve hartslag op de monitor. Bij een rechte lijn is er geen leven meer… nou, dan ga ik liever voluit met alle ups en downs die erbij horen.”
‘Mensen zien voor wie ze zijn’
“Het leven beschouw ik als een reis tussen geboorte en dood. De kernvraag is: hoe wil je die reis invullen? En waar kun je het verschil maken? Voor mij zit dat verschil in contact maken. De mens zien achter de vraag en de buitenkant. Daarom ben ik meer geïnteresseerd in het verhaal en de intenties van mensen dan in hun zorgdossier, of hun titels, of cv. Ik wil mensen zien voor wie ze zijn en wat ze kunnen en me daar sterk voor maken. Dat heb ik zelf ook zo nodig gehad en inmiddels weet ik dat je niet alles alleen hoeft te doen. Er zijn overal mensen te vinden die willen helpen. En: je hebt altijd een keuze. Hoe heet die Joodse schrijver ook alweer… die man die zijn ervaringen in het concentratiekamp wist te vertalen tot een inspirerende visie over de zin van het leven (Viktor Frankl, red.). Als je zó kunt omgaan met de uitdagingen op je levenspad, dan ben je een vrij mens. Vrij om je dromen na te jagen en onderweg te genieten van alle mooie dingen die het leven óók brengt.”
Fotografie: Laurens Aaij